ເຕັກນໂລຊີ ພາສາລາວ
I. ນິຍາມ
ແປ້ນພີມ ແມ່ນການສະສົມ ຂອງຂໍ້ມູນ ຂອງແຕ່ລະ ປຸ່ມພີມ ແລະ ບັນດາຄຳສັ່ງການປ່ຽນປຸ່ມພີມ ທີ່ນຳໃຊ້ພາຍໃນ ໂປຼແກຼມແປ້ນພີມ. ມັນບໍ່ແມ່ນແຜ່ນແປ້ນຢາງທີ່ພວກເຮົາໃຊ້ພີມ, ແຕ່ມັນແມ່ນ ຊອບແວ ທີ່ບັນຊາ ຄອມພິວເຕີ ເອີ້ນຂໍ້ຄວາມໂຕໜັງສື ອອກມາສ່ອດຄ່ອງກັບ ການກົດປຸ່ມແຜ່ນແປ້ນຢາງ.
ການປ້ອນຂໍ້ມູນຜ່ານແປ້ນພີມ ແມ່ນເລີ້ມຕົ້ນຈາກ ຮາດແວ. ແຕ່ລະປຸ່ມພີມ ໃນແຜ່ນແປ້ນພີມ ບັນຈຸຂໍ້ມູນ ສະເພາະຂອງມັນ ເຊີ່ງເອີ້ນວ່າ ລະຫັດໃນການກ່າຍ (scan code), ຈາກນັ້ນ ລະຫັດໃນການກ່າຍ ຈະສົ່ງຂໍ້ມູນ ກ່ຽວກັບສິ່ງທີ່ປ້ອນເຂົ້າໄປ. ສ່ວນຊອບແວແມ່ນຈະເຮັດການ ທຽບຄ່າ ລະຫັດໃນການກ່າຍ ກັບ ຄ່າຂອງ ຕົວໜັງສື ລະຖານຂໍ້ມູນຮູບພາບຕົວໜັງສື ເພື່ອ ແລະ ພີມຕົວໜັງສືທີ່ສອດຄ່ອງນັ້ນ ອອກມາໜ້າຈໍ.
ພວກເຮົາຄວນພິຈາລະນາ ປັດໃຈຂ້າງລຸ່ມນີ້ ກ່ອນ ທີ່ ຈະພັດທະນາແປ້ນພີມ:
_ ມັນໄດ້ມີມາດຕະຖານ ຂອງແປ້ນພີມ ຢູ່ ໃນຂົງເຂດ ຫຼື ໃນປະເທດບໍ່?
_ ແປ້ນພີມນີ້ ຈະນຳໃຊ້ກັບພາສາໃດ? ພວກເຮົາຄວນເຮັດການສຶກສາລະອຽດກ່ຽວກັບພາສາທີ່ຈະມາໃຊ້ ກ່ອນທີ່ ຈະກຳນົດ ແຕ່ລະປຸ່ມແປ້ນພີມ.
_ ແປ້ນພີມນີ້ ໄດ້ສາມາດ ພີມທຸກຕົວໜັງສື ທີ່ມີ ແລະ ນຳໃຊ້ ໃນພາສານັ້ນໆ ຢ່າງຄົບຖ້ວນສົມບູນ? ຖ້າກໍລະນີ ຈຳນວນ ຕົວໜັງມີເກີນ ກ່ວາແປ້ນພີມເດ່, ພວກເຮົາຈະຈັດວາງກັນແນວໃດ, ອັນໃດຂື້ນກ່ອນ ແລະ ນຳຫລັງ.
_ ແຕ່ລະແປ້ນພີມ ຕ້ອງສອດຄ່ອງກັບ ລະຫັດຕົວໜັງສືທີ່ມີໃນຖານຂໍ້ມູນຕົວໜັງສື, ບໍ່ແມ່ນທຽບກັບ ຈຳນວນ ຂອງຮູບພາບ ຕົວໜັງສື.
_ ທຸກຕົວໜັງສືທີ່ມີໃນແປ້ນພີມນັ້ນ ມີຢູ່ໃນລະບົບ?
ການປ້ອນຂໍ້ມູນຜ່ານແປ້ນພີມ ແມ່ນເລີ້ມຕົ້ນຈາກ ຮາດແວ. ແຕ່ລະປຸ່ມພີມ ໃນແຜ່ນແປ້ນພີມ ບັນຈຸຂໍ້ມູນ ສະເພາະຂອງມັນ ເຊີ່ງເອີ້ນວ່າ ລະຫັດໃນການກ່າຍ (scan code), ຈາກນັ້ນ ລະຫັດໃນການກ່າຍ ຈະສົ່ງຂໍ້ມູນ ກ່ຽວກັບສິ່ງທີ່ປ້ອນເຂົ້າໄປ. ສ່ວນຊອບແວແມ່ນຈະເຮັດການ ທຽບຄ່າ ລະຫັດໃນການກ່າຍ ກັບ ຄ່າຂອງ ຕົວໜັງສື ລະຖານຂໍ້ມູນຮູບພາບຕົວໜັງສື ເພື່ອ ແລະ ພີມຕົວໜັງສືທີ່ສອດຄ່ອງນັ້ນ ອອກມາໜ້າຈໍ.
ພວກເຮົາຄວນພິຈາລະນາ ປັດໃຈຂ້າງລຸ່ມນີ້ ກ່ອນ ທີ່ ຈະພັດທະນາແປ້ນພີມ:
_ ມັນໄດ້ມີມາດຕະຖານ ຂອງແປ້ນພີມ ຢູ່ ໃນຂົງເຂດ ຫຼື ໃນປະເທດບໍ່?
_ ແປ້ນພີມນີ້ ຈະນຳໃຊ້ກັບພາສາໃດ? ພວກເຮົາຄວນເຮັດການສຶກສາລະອຽດກ່ຽວກັບພາສາທີ່ຈະມາໃຊ້ ກ່ອນທີ່ ຈະກຳນົດ ແຕ່ລະປຸ່ມແປ້ນພີມ.
_ ແປ້ນພີມນີ້ ໄດ້ສາມາດ ພີມທຸກຕົວໜັງສື ທີ່ມີ ແລະ ນຳໃຊ້ ໃນພາສານັ້ນໆ ຢ່າງຄົບຖ້ວນສົມບູນ? ຖ້າກໍລະນີ ຈຳນວນ ຕົວໜັງມີເກີນ ກ່ວາແປ້ນພີມເດ່, ພວກເຮົາຈະຈັດວາງກັນແນວໃດ, ອັນໃດຂື້ນກ່ອນ ແລະ ນຳຫລັງ.
_ ແຕ່ລະແປ້ນພີມ ຕ້ອງສອດຄ່ອງກັບ ລະຫັດຕົວໜັງສືທີ່ມີໃນຖານຂໍ້ມູນຕົວໜັງສື, ບໍ່ແມ່ນທຽບກັບ ຈຳນວນ ຂອງຮູບພາບ ຕົວໜັງສື.
_ ທຸກຕົວໜັງສືທີ່ມີໃນແປ້ນພີມນັ້ນ ມີຢູ່ໃນລະບົບ?
_ ບັນດາຕົວໜັງສືທີ່ບໍ່ມີໃນລະບົບ Unicode ນັ້ນ ໄດ້ຖຶກກຳນົດເຂົ້າໃນ UTF16 ເພື່ອເຮັດການກຳນົດກ່ຽວກັບ ການປັບປ່ຽນຕຳແໜ່ງບ່ອນຢູ່?
II. ແປ້ນພີມພາສາລາວ
1. ຈຳນວນຕົວໜັງສືທີ່ມີໃນແປ້ນພີມພາສາລາວ:
ພາສາລາວ ປະກອບດ້ວຍ 65 ຕົວໜັງສື ແລະ ເຄື່ອງໝາຍ: 27 ພະຍັນຊະນະດ່ຽວ, 03 ພະຍັນຊະນະປະສົມ ທີ່ເປັນຮູບດ່ຽວ, 18 ສະຫຼະດ່ຽວ, 04 ວັນນະຢຸດ, 03 ເຄື່ອງໝາຍພິເສດ ແລະ 10 ຕົວເລກລາວ. ຈຳນວນຕົວໜັງສືທີ່ມີນີ້ ແມ່ນມີກາຍຈຳນວນ ປຸ່ມແປ້ນພີມຂອງພາສາອັງກິດ, ແຕ່ຢູ່ໃນພາສາລາວ ບໍ່ມີ ການຂຽນ ໂຕໃຫຍ່ (Capital letter) ແລະ ໂຕນ້ອຍ (Smaller letter) ຄືຢູ່ໃນພາສາອັງກິດ, ສະນັ້ນ ຈຳນວນຕົວໜັງສືທີ່ເກີນນັ້ນ ໄດ້ຖຶກບັນຈຸໃນແປ້ນພີມ ໃນຮູບ (Capital letter ) ຂອງພາສາອັງກິດ, ໂດຍນຳໃຊ້ ປຸ່ມ "Shift" ເພື່ອທີ່ຈະພີມ.
ເນື່ອງຈາກ ຍັງມີປຸ່ມຫວ່າງ ໃນແປ້ນພີມໜ້າທີ່ ສອງ ແລະ ທີ່ ສາມ, ບັນດາຜູ້ຜະລິດແປ້ນພີມພາສາລາວ ຈຶ່ງ ໄດ້ສ້າງ ປຸ່ມຂອງຕົວໜັງສື ພະຍັນຊະນະປະສົມ ແລະ ສະຫຼະປະສົມ ແລະ ສະຫຼະປະສົມ ວັນນະຢຸດ ເພື່ອຄວາມສະດວກໃນການປ້ອນຂໍ້ມູນ, ເຊີ່ງບາງຜູ້ຜະລິດກໍ່ມີການເພີ້ມເຂົ້າໄປທັງໃນ ຂອງຕາຕະລາງຕົວໜັງສືລາວໃນລະບົບ ຄອມພິວເຕີ.
ຕາມຫຼັກການແລ້ວ ຈຳນວນ ຕົວໜັງສື ທີ່ມີໃນພາສາລາວ ຕ້ອງເທົ່າກັບ ຈຳນວນ ຕົວໜັງສືທີ່ມີໃນແປ້ນພີມ ແລະ ເທົ່າກັບຈຳນວນ ຕົວໜັງສືທີ່ມີໃນຕາຕະລາງຕົວໜັງສືລາວ. ແຕ່ບາງແປ້ນພີມ ກໍ່ອາດຈະມີ ຈຳນວນ ຫລຸດ ຫຼື ກາຍ ແລ້ວແຕ່ຄວາມຕ້ອງການ ຂອງຜູ້ຜະລິດ. ຕາຕະລາງຂ້າງລຸ່ມ ສະແດງໃຫ້ເຫັນ ບັນດາວິທີການພີມຕົວໜັງສື ຈາກແປ້ນພີມ:
ມີແຕ່ວິທີການທີ່ໜຶ່ງ ທີ່ຖຶກຕ້ອງ ແລະ ນຳໃຊ້ ໃນລະບົບ Unicode ແລະ ASCII, ແຕ່ມີຫລາຍຜູ້ຜະລິດ ທີ່ນຳໃຊ້ ວິທີ່ການ ທີ່ ສອງ, ສາມ ແລະ ສີ່ ໃນລະບົບ ASCII ຕາມຈຸດປະສົງ ແລະ ຄວາມຕ້ອງການສະເພາະຂອງເຂົາເຈົ້າ, ດ້ວຍເຫດນີ້ ຈຶ່ງເຮັດມີຫລາຍຮູບແບບແປ້ນພີມພາສາລາວໃນຄອມພິວເຕີ ແລະ ສ່ວນໃຫຍ່ ກໍ່ມີໂຄງສ້າງທີ່ແຕກຕ່າງກັນ, ເຊິ່ງມັນກໍ່ໃຫ້ເກິດ ບັນຫາ ໃນການແລກປ່ຽນຂໍ້ຄວາມ ທີ່ຖຶກສ້າງຂື້ນໃນຮູບແບບທີ່ແຕກຕ່າງກັນ, ນອກນັ້ນ ການນັບຈຳນວນຂໍ້ຄວາມ ແລະ ການປ່ຽນ ຈາກ ແປ້ນພີມໜຶ່ງ ໄປເປັນ ອີກອັນໜຶ່ງ ກໍ່ຈະບໍ່ກົງກັນ.
2. ປະເພດ ຂອງແປ້ນພີມພາສາລາວ ໃນລະບົບຄອມພິວເຕີ
ປະຈຸບັນຍັງບໍ່ທັນມີ ໝາດຕະຖານແຫ່ງຊາດ ກ່ຽວກັບ ແປ້ນພີມພາສາລາວ, ແຕ່ຜ່ານການສັງເກດ ເຫັນວ່າ ມີ ຢູ່ 3 ປະເທດ ຂອງແປ້ນພີມພາສາລາວ ຄື:
_ ແປ້ນພີມພາສາລາວ ອິງຕາມພາສາອັງກິດ (ຕົວຢ່າງແປ້ນພີມ ຂອງ ທ່ານ ຫົງກາດ): ໃນວິທີການນີ້ ຜູ້ຜະລິດ ຈະສົມທຽບ ການອອກສຽງ ຕົວໜັງສື ກັບ ຕົວໜັງສື ພາສາ ອັງກິດ, ເຊີ່ງ ໂຕໜັງມືສຽງຄ້າຍຄືກັນ ກໍ່ຈະເອົາໃສ່ບ່ອນດຽວກັນ ເຊັ່ນ: a=າ; b=ບ; c=ສ; d=ດ. ວິທີການນີ້ ຈະສ້າງຄວາມສະດວກໃຫ້ແກ່ ຄົນຕ່າງປະເທດ ໃນການຮຽນພີມພາສາລາວ. ແຕ່ມັນບໍ່ສະດວກ ຕໍ່ກັບ ຄົນລາວເລີຍ.
_ ແປ້ນພີມພາສາລາວ ທີ່ອິງຕາມການຈັດລຽງຕົວໜັງສືໃນລັກໄວຍະກອນລາວ: ວິທີການນີ້ ຜູ້ຜະລິດ ຈະ ຈະລຽງຕົວໜັງສືເປັນກຸ່ມ ຕາມລັກການໄວຍະກອນລາວ ເຊັ່ນ: ກຸ່ມພະຍັນຊະນະ, ກຸ່ມສະຫຼະ, ກຸມວັນນະຢຸດ ແລະ ກຸ່ມຕົວເລກລາວ, ເຊີ່ງພະຍາຍາມ ໃຫ້ຕົວໜັງສື ໃນແຕ່ລະກຸ່ມໄດ້ຢູ່ ແຖວດຽວກັນ. ວິທີການນີ້ ຈະສ້າງຄວາມສະດວກ ສຳລັບ ຄົນລາວ ທີ່ຈະຮຽນ ພີມພາສາລາວ ໃນລະບົບ ຄອມພິວເຕີ. ແຕ່ໃນການນຳໃຊ້ວຽກງານຕົວຈຶງນັ້ນ, ວິທີການນີ້ບໍ່ສະດວກປານໃດ, ເພາະຄຳສັບ ໃນພາສາລາວ ປະກອບດ້ວຍ ທັງ ພະຍັນຊະນະ, ສະຫຼະ, ວັນນະຢຸດ ແລະ ຕົວສະກົດ, ສະນັ້ນ ຈຶ່ງເຮັດໃຫ້ນີ້ວມືບາງນີ້ວ ໄດ້ອອກແຮງພີມ ຕົວໜັງສືຫລາຍ ໂດຍສະເພາະແມ່ນ ນີ້ວກ້ອຍ ທີ່ ຫລາຍໆຄົນ ບໍ່ທະນັດ ໃນການນຳໃຊ້.
ພາສາລາວ ປະກອບດ້ວຍ 65 ຕົວໜັງສື ແລະ ເຄື່ອງໝາຍ: 27 ພະຍັນຊະນະດ່ຽວ, 03 ພະຍັນຊະນະປະສົມ ທີ່ເປັນຮູບດ່ຽວ, 18 ສະຫຼະດ່ຽວ, 04 ວັນນະຢຸດ, 03 ເຄື່ອງໝາຍພິເສດ ແລະ 10 ຕົວເລກລາວ. ຈຳນວນຕົວໜັງສືທີ່ມີນີ້ ແມ່ນມີກາຍຈຳນວນ ປຸ່ມແປ້ນພີມຂອງພາສາອັງກິດ, ແຕ່ຢູ່ໃນພາສາລາວ ບໍ່ມີ ການຂຽນ ໂຕໃຫຍ່ (Capital letter) ແລະ ໂຕນ້ອຍ (Smaller letter) ຄືຢູ່ໃນພາສາອັງກິດ, ສະນັ້ນ ຈຳນວນຕົວໜັງສືທີ່ເກີນນັ້ນ ໄດ້ຖຶກບັນຈຸໃນແປ້ນພີມ ໃນຮູບ (Capital letter ) ຂອງພາສາອັງກິດ, ໂດຍນຳໃຊ້ ປຸ່ມ "Shift" ເພື່ອທີ່ຈະພີມ.
ເນື່ອງຈາກ ຍັງມີປຸ່ມຫວ່າງ ໃນແປ້ນພີມໜ້າທີ່ ສອງ ແລະ ທີ່ ສາມ, ບັນດາຜູ້ຜະລິດແປ້ນພີມພາສາລາວ ຈຶ່ງ ໄດ້ສ້າງ ປຸ່ມຂອງຕົວໜັງສື ພະຍັນຊະນະປະສົມ ແລະ ສະຫຼະປະສົມ ແລະ ສະຫຼະປະສົມ ວັນນະຢຸດ ເພື່ອຄວາມສະດວກໃນການປ້ອນຂໍ້ມູນ, ເຊີ່ງບາງຜູ້ຜະລິດກໍ່ມີການເພີ້ມເຂົ້າໄປທັງໃນ ຂອງຕາຕະລາງຕົວໜັງສືລາວໃນລະບົບ ຄອມພິວເຕີ.
ຕາມຫຼັກການແລ້ວ ຈຳນວນ ຕົວໜັງສື ທີ່ມີໃນພາສາລາວ ຕ້ອງເທົ່າກັບ ຈຳນວນ ຕົວໜັງສືທີ່ມີໃນແປ້ນພີມ ແລະ ເທົ່າກັບຈຳນວນ ຕົວໜັງສືທີ່ມີໃນຕາຕະລາງຕົວໜັງສືລາວ. ແຕ່ບາງແປ້ນພີມ ກໍ່ອາດຈະມີ ຈຳນວນ ຫລຸດ ຫຼື ກາຍ ແລ້ວແຕ່ຄວາມຕ້ອງການ ຂອງຜູ້ຜະລິດ. ຕາຕະລາງຂ້າງລຸ່ມ ສະແດງໃຫ້ເຫັນ ບັນດາວິທີການພີມຕົວໜັງສື ຈາກແປ້ນພີມ:
ມີແຕ່ວິທີການທີ່ໜຶ່ງ ທີ່ຖຶກຕ້ອງ ແລະ ນຳໃຊ້ ໃນລະບົບ Unicode ແລະ ASCII, ແຕ່ມີຫລາຍຜູ້ຜະລິດ ທີ່ນຳໃຊ້ ວິທີ່ການ ທີ່ ສອງ, ສາມ ແລະ ສີ່ ໃນລະບົບ ASCII ຕາມຈຸດປະສົງ ແລະ ຄວາມຕ້ອງການສະເພາະຂອງເຂົາເຈົ້າ, ດ້ວຍເຫດນີ້ ຈຶ່ງເຮັດມີຫລາຍຮູບແບບແປ້ນພີມພາສາລາວໃນຄອມພິວເຕີ ແລະ ສ່ວນໃຫຍ່ ກໍ່ມີໂຄງສ້າງທີ່ແຕກຕ່າງກັນ, ເຊິ່ງມັນກໍ່ໃຫ້ເກິດ ບັນຫາ ໃນການແລກປ່ຽນຂໍ້ຄວາມ ທີ່ຖຶກສ້າງຂື້ນໃນຮູບແບບທີ່ແຕກຕ່າງກັນ, ນອກນັ້ນ ການນັບຈຳນວນຂໍ້ຄວາມ ແລະ ການປ່ຽນ ຈາກ ແປ້ນພີມໜຶ່ງ ໄປເປັນ ອີກອັນໜຶ່ງ ກໍ່ຈະບໍ່ກົງກັນ.
2. ປະເພດ ຂອງແປ້ນພີມພາສາລາວ ໃນລະບົບຄອມພິວເຕີ
ປະຈຸບັນຍັງບໍ່ທັນມີ ໝາດຕະຖານແຫ່ງຊາດ ກ່ຽວກັບ ແປ້ນພີມພາສາລາວ, ແຕ່ຜ່ານການສັງເກດ ເຫັນວ່າ ມີ ຢູ່ 3 ປະເທດ ຂອງແປ້ນພີມພາສາລາວ ຄື:
_ ແປ້ນພີມພາສາລາວ ອິງຕາມພາສາອັງກິດ (ຕົວຢ່າງແປ້ນພີມ ຂອງ ທ່ານ ຫົງກາດ): ໃນວິທີການນີ້ ຜູ້ຜະລິດ ຈະສົມທຽບ ການອອກສຽງ ຕົວໜັງສື ກັບ ຕົວໜັງສື ພາສາ ອັງກິດ, ເຊີ່ງ ໂຕໜັງມືສຽງຄ້າຍຄືກັນ ກໍ່ຈະເອົາໃສ່ບ່ອນດຽວກັນ ເຊັ່ນ: a=າ; b=ບ; c=ສ; d=ດ. ວິທີການນີ້ ຈະສ້າງຄວາມສະດວກໃຫ້ແກ່ ຄົນຕ່າງປະເທດ ໃນການຮຽນພີມພາສາລາວ. ແຕ່ມັນບໍ່ສະດວກ ຕໍ່ກັບ ຄົນລາວເລີຍ.
_ ແປ້ນພີມພາສາລາວ ທີ່ອິງຕາມການຈັດລຽງຕົວໜັງສືໃນລັກໄວຍະກອນລາວ: ວິທີການນີ້ ຜູ້ຜະລິດ ຈະ ຈະລຽງຕົວໜັງສືເປັນກຸ່ມ ຕາມລັກການໄວຍະກອນລາວ ເຊັ່ນ: ກຸ່ມພະຍັນຊະນະ, ກຸ່ມສະຫຼະ, ກຸມວັນນະຢຸດ ແລະ ກຸ່ມຕົວເລກລາວ, ເຊີ່ງພະຍາຍາມ ໃຫ້ຕົວໜັງສື ໃນແຕ່ລະກຸ່ມໄດ້ຢູ່ ແຖວດຽວກັນ. ວິທີການນີ້ ຈະສ້າງຄວາມສະດວກ ສຳລັບ ຄົນລາວ ທີ່ຈະຮຽນ ພີມພາສາລາວ ໃນລະບົບ ຄອມພິວເຕີ. ແຕ່ໃນການນຳໃຊ້ວຽກງານຕົວຈຶງນັ້ນ, ວິທີການນີ້ບໍ່ສະດວກປານໃດ, ເພາະຄຳສັບ ໃນພາສາລາວ ປະກອບດ້ວຍ ທັງ ພະຍັນຊະນະ, ສະຫຼະ, ວັນນະຢຸດ ແລະ ຕົວສະກົດ, ສະນັ້ນ ຈຶ່ງເຮັດໃຫ້ນີ້ວມືບາງນີ້ວ ໄດ້ອອກແຮງພີມ ຕົວໜັງສືຫລາຍ ໂດຍສະເພາະແມ່ນ ນີ້ວກ້ອຍ ທີ່ ຫລາຍໆຄົນ ບໍ່ທະນັດ ໃນການນຳໃຊ້.
_ ແປ້ນພີມພາສາລາວ ອີງຕາມ ເຄື່ອງຈັກພີມດີດພາສາລາວ: ໃນວິທີການນີ້ ຜູ້ຜະລິດ ຈະຈັດວາງ ຕຳແໜ່ງ ຂອງແຕ່ລະຕົວໜັງສື ຂື້ນກັບ ລະດັບການໃຊ້ງານໃນການພີມ ເຊັ່ນ: ພະຍັນສະນະ ທີ່ເປັນຕົວສະກົດ, ສະຫຼະ ທີ່ເປັນຕົວລັກ ຂອງສະຫຼະປະສົມ ແລະ ວັນນະຢຸດ (x່ ແລະ x້) ທີ່ມີການນຳໃຊ້ຫລາຍໃນຄຳສັບ ຂອງພາສາລາວ ກໍ່ຈະຖຶກຈັດວ່າງ ໃຫ້ຢູ່ທາງກາງ ໃນໜ້າທຳອິດ ເພື່ອເຮັດໃຫ້ ນີ້ວຊີ້ ຂອງມືຊ້າຍ ແລະ ມືຂວາ ໄດ້ ພີມຢ່າງສະດວກ. ສ່ວນຕົວໜັງສືໃດທີ່ບໍ່ຄ່ອຍໄດ້ນຳໃຊ້ຫລາຍ ກໍ່ຈະຈັດວາງໄປຢູ່ແຈ ແລະ ໃນໜ້າທີ່ ສອງ ຫຼື ທີ່ສາມ, ເຊັ່ນ ພະຍັນຊະນະປະສົມ ແລະ ສະຫຼະປະສົມ ແມ່ນ ຈັດໄວ້ໃນໜ້າທີ່ ສອງ, ສ່ວນຕົວເລກລາວ ແມ່ນຖຶກຈັດໄປໄວ້ໃນໜ້າທີ່ສາມ.
III. ຫຼັກການໃນການພີມຕົວໜັງສືລາວ
ຕາມລັກໄວສຍະກອນລາວ ໃນການຂຽນຄຳສັບ ໃນພາສາລາວ ແມ່ນຈະເລີ້ມດ້ວຍ ພະຍັນຊະນະ, ສະຫຼະ, ຕົວສະກົດ ແລະ ວັນນະຢຸດ, ແຕ່ໃນຕົວຈຶ່ງ ບາງຄົນ ອາດຂຽນ ຕາມແບບ ພະຍັນຊະນະ, ສະຫຼະ, ວັນນະຢຸດ ແລະ ຕົວສະກົດ ຫຼື ສະຫຼະ, ພະຍັນຊະນະ, ວັນນະຢຸດ ແລະ ຕົວສະກົດ. ແຕ່ຢູ່ ໃນລະບົບຄອມພິວເຕີ ການຂຽນຄຳສັບໃນພາສາລາວ ແມ່ນຈະເລີ້ມແຕ່ ຊ້າຍໄປຫາຂວ່າ, ໂດຍທີ່ລຳດັບໂຕໜັງສືຕົວໃດ ຢູ່ຊ້າຍສຸດ ແມ່ນຈະພີມເຂົ້າກ່ອນ, ຕາມລຳດັບແລະ ໂຄ່ງຮ່າງຄືດັ່ງລຸ່ມນີ້:
X5
X4
X0 X1 X X6 X7 X8 X9 X10
X2
X3
1. X0: ແມ່ນສະຫຼະທາງໜ້າສຸດ ເຊັ່ນ: ໄx, ໃx, ໂx.
2. X1: ແມ່ນຕົວທາງໜ້າຂອງພະຍັນຊະນະປະສົມ ເຊັ່ນ: ຕົວຢ່າງ (ຫ)
3. X : ແມ່ນພະຍັນຊະໂຕທີ່ເປັນອົງປະກອບລັກຂອງພະຍາງ.
4. X2: ແມ່ນພະຍັນຊະນະປະສົມ (ພະຍັນຊະນະຄວບ) ຂອງພະຍັນຊະນະລັກ, ເຊີ່ງອາດຈະຢູ່ກອງຫຼື ທາງຂ້າງ ເຊັ່ນ: (xຼ); (xວ); (xຣ) ແລະ (xລ).
5. X3: ແມ່ນສະຫຼະທາງລຸ່ມ ເຊັ່ນ: xຸ; xູ.
6. X4: ແມ່ນສະຫຼະທາງເທິງ ເຊັ່ນ: (xິ, xີ, xຶ, xື, xໍ, xັ, xົ).
7. X5: ແມ່ນວັນນະຢຸດ ເຊັ່ນ: x່, x້, x໊ ແລະ x໋.
8. X6: ແມ່ນເວລາພະຍັນຊະນະສະແດງຕົວເປັນສະຫຼະ ເຊັ່ນ: (ອ), (ວ), (ຽ).
9. X7: ແມ່ນສະຫຼະທາງຫລັງ ເຊັ່ນ: xະ, xາ.
10. X8: ແມ່ນເວລາພະຍັນຊະສະແດງຕົວເປັນ ໂຕສະກົດ ເຊັ່ນ: ກ, ງ, ດ, ນ, ວ.
11. X9: ແມ່ນເວລາພະຍັນຊະນະສະແດງຕົວເປັນໂຕສະກົດພິເສດ ເພື່ອອກສຽງພາສາຕ່າງປະເທດ ເຊັ່ນ: ຈ, ສ,ຊ
X5
X4
X0 X1 X X6 X7 X8 X9 X10
X2
X3
1. X0: ແມ່ນສະຫຼະທາງໜ້າສຸດ ເຊັ່ນ: ໄx, ໃx, ໂx.
2. X1: ແມ່ນຕົວທາງໜ້າຂອງພະຍັນຊະນະປະສົມ ເຊັ່ນ: ຕົວຢ່າງ (ຫ)
3. X : ແມ່ນພະຍັນຊະໂຕທີ່ເປັນອົງປະກອບລັກຂອງພະຍາງ.
4. X2: ແມ່ນພະຍັນຊະນະປະສົມ (ພະຍັນຊະນະຄວບ) ຂອງພະຍັນຊະນະລັກ, ເຊີ່ງອາດຈະຢູ່ກອງຫຼື ທາງຂ້າງ ເຊັ່ນ: (xຼ); (xວ); (xຣ) ແລະ (xລ).
5. X3: ແມ່ນສະຫຼະທາງລຸ່ມ ເຊັ່ນ: xຸ; xູ.
6. X4: ແມ່ນສະຫຼະທາງເທິງ ເຊັ່ນ: (xິ, xີ, xຶ, xື, xໍ, xັ, xົ).
7. X5: ແມ່ນວັນນະຢຸດ ເຊັ່ນ: x່, x້, x໊ ແລະ x໋.
8. X6: ແມ່ນເວລາພະຍັນຊະນະສະແດງຕົວເປັນສະຫຼະ ເຊັ່ນ: (ອ), (ວ), (ຽ).
9. X7: ແມ່ນສະຫຼະທາງຫລັງ ເຊັ່ນ: xະ, xາ.
10. X8: ແມ່ນເວລາພະຍັນຊະສະແດງຕົວເປັນ ໂຕສະກົດ ເຊັ່ນ: ກ, ງ, ດ, ນ, ວ.
11. X9: ແມ່ນເວລາພະຍັນຊະນະສະແດງຕົວເປັນໂຕສະກົດພິເສດ ເພື່ອອກສຽງພາສາຕ່າງປະເທດ ເຊັ່ນ: ຈ, ສ,ຊ
12. X10: ໄມ້ກະລັນ x໌.
IV. ຂໍ້ສະເໝີ ກ່ຽວກັບມາດຕະຖານ ແປ້ນພີມພາສາລາວໃນລະບົບຄອມພິວເຕີ
ຮ່າງແປ້ນພີມໃໝ່ ໃນການຄົ້ນຄ້ວາ ເຫັນວ່າແປ້ນພີມພາສາລາວ ຕາມແບບສະບັບ ເຄື່ອງຈັກພີມດິດ ແມ່ນມີລັກສະນະວິທະຍາສາດ ແລະ ກໍ່ມີການນຳໃຊ້ຫລາຍຢ່າງກ້ວາງຂວາງ ທັງຢູ່ ໃນ ສປປ ລາວ ແລະ ຕ່າງປະເທດ. ແຕ່ກໍ່ເຫັນວ່າ ມີບາງຢ່າງທີ່ຄວນຈະໄດ້ມີການປັບປຸງ ເພື່ອໃຫ້ແທດເໝາະກັບການພີມເອກກະສານ ໃນຍຸກປະຈຸບັນ ເຊັ່ນ:
* ໄດ້ປ່ຽນເອົາ ຕົວໜັງສື 'ຣ' ໄປຢູ່ໃນໜ້າທີ່ສອງ ແລະ ເອົາຕົວໜັງສື 'ຮ' ຂື້ນມາຢູ່ໜ້າທີ່ໜື່ງແທນ, ເພາະໂຕພະຍັນຊະນະ (ຮ) ແມ່ນມີການນຳໃຊ້ຫລາຍ ໃນຄຳສັບພາສາລາວ ໃນປະຈຸບັນ.
* ໄດ້ເພ້ີມ ເຄື່ອງໝາຍ ສະກຸນເງີນກີບ ເຂົ້າ ໄປແທນ ສະກຸນເງີນ (FR).
* ໄດ້ຍ້າຍ ປຸ່ມຂອງພະຍັນຊະນະ (ໝ) ມາຢູ່ປຸ່ມດຽວກັບພະຍັນຊະນະ (ມ) ແຕ່ກັບໄວ້ໃນໜ້າທີ່ສອງ, ແລະ ກໍ່ເຊັນດຽວກັນກັບ ພະຍັນຊະນະ (ໜ ກັບ ນ) ແລະ (ລ ກັບ ຫຼ).
* ໄດ້ເພີ້ມການພີມຕົວເລກພາສາລາວ ໄວ້ໃນໜ້າທີ່ສາມ ຂອງແປ້ນພີມພາສາລາວ.
* ໄດ້ປ່ຽນເອົາ ຕົວໜັງສື 'ຣ' ໄປຢູ່ໃນໜ້າທີ່ສອງ ແລະ ເອົາຕົວໜັງສື 'ຮ' ຂື້ນມາຢູ່ໜ້າທີ່ໜື່ງແທນ, ເພາະໂຕພະຍັນຊະນະ (ຮ) ແມ່ນມີການນຳໃຊ້ຫລາຍ ໃນຄຳສັບພາສາລາວ ໃນປະຈຸບັນ.
* ໄດ້ເພ້ີມ ເຄື່ອງໝາຍ ສະກຸນເງີນກີບ ເຂົ້າ ໄປແທນ ສະກຸນເງີນ (FR).
* ໄດ້ຍ້າຍ ປຸ່ມຂອງພະຍັນຊະນະ (ໝ) ມາຢູ່ປຸ່ມດຽວກັບພະຍັນຊະນະ (ມ) ແຕ່ກັບໄວ້ໃນໜ້າທີ່ສອງ, ແລະ ກໍ່ເຊັນດຽວກັນກັບ ພະຍັນຊະນະ (ໜ ກັບ ນ) ແລະ (ລ ກັບ ຫຼ).
* ໄດ້ເພີ້ມການພີມຕົວເລກພາສາລາວ ໄວ້ໃນໜ້າທີ່ສາມ ຂອງແປ້ນພີມພາສາລາວ.
ໜ້າທີ່ 1 ຂອງແປ້ນພີມພາສາລາວ ໃນລະບົບ ຄອມພິວເຕີ
V. ບັນດາໂປຼແກຼມແປ້ນພີມພາສາລາວໃນຄອມພິວເຕີ
ປະຈຸບັນມີ ຜູ້ຜະລິດ ໂປຼແກຼມ ແປ້ນພີມພາສາລາວ ໃນລະບົບ ຄອມພິວເຕີ ຈຳນວນ ຫລາຍສົມຄວນ, ເຊີ່ງ ບາງໂປຼແກຼມ ກໍ່ມີຄວາມ ທັນສະໄໝ ແລະ ສະດວກສະບາຍ, ເຊີ່ງສາມາດ ສັງລວມໄດ້ສາມຮູບແບບ ໂປຼແກຼມແປ້ນພີມພາສາລາວ ຄື:
1. ໂປຼແກຼມ ສຳລັບ ຕາຕະລາງຕົວໜັງສືລາວ ແບບ upper ASCII: ໂປຼແກຼມນີ້ແມ່ນ ງ່າຍດາຍ, ພຽງແຕ່ ປ່ຽນໂຕໜັງສື ອັງກິດ ໃນ Font ພາສາ ອັງກິດ ມາເປັນ ຕົວໜັງສືລາວ ກໍ່ຈະສາມາດ ພີມພາສາລາວເຂົ້າໃນຄອມພິວເຕີໄດ້ໂລດ. ແຕ່ເນື່ອງຈາກ ພາສາລາວ ມີໂຄ້ງສ້າງ ຫລາຍແຖວ ກ່ວາ ພາສາອັງກິດ, ຈຶ່ງເຮັດໃຫ້ ໂຕໜັງສືທີ່ພີມອອກມານັ້ນ ບໍ່ມີ ຕຳແໜ່ງທີ່ຢູ່ງາມປານໃດ, ເພາະໃນການຂຽນພາສາລາວແຖວໜຶ່ງ ຈະນຳໃຊ້ ພາສາອັງກິດ ສີ່ແຖວ.
2. ໂປຼແກຼມສຳລັບ ຕາຕະລາງໂຕໜັງສືລາວ ແບບ lower ASCII: ເພື່ອຈະສາມາດ ເອີ້ນຕົວໜັງສືລາວ ໃນຕາຕະລາງຕົວໜັງສື ແບບ Lower ASCII ນີ້ ແມ່ນຈຳເປັນຕ້ອງໄດ້ ສ້າງໂປຼແກຼມ ຂື້ນມາໂດຍສະເພາະ ເອີ້ນວ່າ (add_on software), ເຊີ່ງໃນການຂຽນໂປຼແກຼມເລົ່ານີ້ ກໍ່ມີຄວາມຍາກຫລາຍສົມຄວນ, ເຊີ່ງມີພຽງຜູ້ຜະລິດ ຈຳນວນໜ້ອຍເທົ່ານັ້ນ ທີ່ຮູ້ວິທີຂຽນໂປຼແກຼມ ດັ່ງກ່າວ, ເທົ່າທີ່ ຮູ້ ແມ່ນມີພຽງ ທ່ານ ດຣ. ຈອນ ເດີດິນ, ຜູ້ຜະລິດ ໂປຼແກຼມ LSWIN.
ແຕ່ບັນຫາມີຢູ່ວ່າ ຈະຕ້ອງໄດ້ມີການ ພັດທະນາ ໂປຼແກຼມ Add_On Software ໃນທຸກຄັ້ງ ເມື່ອເວລາ ມີ ຊອບແວໃໝ່ ອອກມານຳໃຊ້, ເພາະຊອບແວອອກໃໝ່ນັ້ນ ຈະບໍ່ໄດ້ ສະໜັບສະໜູນພາສາລາວ ໃນລະບົບ ຕາຕະລາງ Lower ASCII, ສະນັ້ນ ຈະໃຊ້ເວລາພໍສົມຄວນໃນການ ພັດທະນາໂປຼແກຼມ, ເຮັດໃຫ້ ພາສາລາວ ບໍ່ສາມາດ ນຳໃຊ້ໄດ້ໃນຫລາຍໆ ໂປຼແກຼມ.
3. ໂປຼແກຼມ ສຳລັບ ຕາຕະລາງພາສາລາວ ໃນລະບົບ Unicode: ໃນປະຈຸບັນ ເກືອບວ່າ ທຸກລະບົບ ປະຕິບັດການ (Operation System) ແມ່ນຮັບຮອງລະບົບ Unicode, ເຊີ່ງ ຜູ້ຜະລິດ ຈະສ້າງໂປຼແກຼມແປ້ນພີມອັນລວມ ທີ່ສາມາດ ຮັບໃຊ້ໄດ້ທຸກພາສາ ທີ່ມີໃນລະບົບ Unicode, ເຊີ່ງລວມທັງພາສາລາວ.
1. ໂປຼແກຼມ ສຳລັບ ຕາຕະລາງຕົວໜັງສືລາວ ແບບ upper ASCII: ໂປຼແກຼມນີ້ແມ່ນ ງ່າຍດາຍ, ພຽງແຕ່ ປ່ຽນໂຕໜັງສື ອັງກິດ ໃນ Font ພາສາ ອັງກິດ ມາເປັນ ຕົວໜັງສືລາວ ກໍ່ຈະສາມາດ ພີມພາສາລາວເຂົ້າໃນຄອມພິວເຕີໄດ້ໂລດ. ແຕ່ເນື່ອງຈາກ ພາສາລາວ ມີໂຄ້ງສ້າງ ຫລາຍແຖວ ກ່ວາ ພາສາອັງກິດ, ຈຶ່ງເຮັດໃຫ້ ໂຕໜັງສືທີ່ພີມອອກມານັ້ນ ບໍ່ມີ ຕຳແໜ່ງທີ່ຢູ່ງາມປານໃດ, ເພາະໃນການຂຽນພາສາລາວແຖວໜຶ່ງ ຈະນຳໃຊ້ ພາສາອັງກິດ ສີ່ແຖວ.
2. ໂປຼແກຼມສຳລັບ ຕາຕະລາງໂຕໜັງສືລາວ ແບບ lower ASCII: ເພື່ອຈະສາມາດ ເອີ້ນຕົວໜັງສືລາວ ໃນຕາຕະລາງຕົວໜັງສື ແບບ Lower ASCII ນີ້ ແມ່ນຈຳເປັນຕ້ອງໄດ້ ສ້າງໂປຼແກຼມ ຂື້ນມາໂດຍສະເພາະ ເອີ້ນວ່າ (add_on software), ເຊີ່ງໃນການຂຽນໂປຼແກຼມເລົ່ານີ້ ກໍ່ມີຄວາມຍາກຫລາຍສົມຄວນ, ເຊີ່ງມີພຽງຜູ້ຜະລິດ ຈຳນວນໜ້ອຍເທົ່ານັ້ນ ທີ່ຮູ້ວິທີຂຽນໂປຼແກຼມ ດັ່ງກ່າວ, ເທົ່າທີ່ ຮູ້ ແມ່ນມີພຽງ ທ່ານ ດຣ. ຈອນ ເດີດິນ, ຜູ້ຜະລິດ ໂປຼແກຼມ LSWIN.
ແຕ່ບັນຫາມີຢູ່ວ່າ ຈະຕ້ອງໄດ້ມີການ ພັດທະນາ ໂປຼແກຼມ Add_On Software ໃນທຸກຄັ້ງ ເມື່ອເວລາ ມີ ຊອບແວໃໝ່ ອອກມານຳໃຊ້, ເພາະຊອບແວອອກໃໝ່ນັ້ນ ຈະບໍ່ໄດ້ ສະໜັບສະໜູນພາສາລາວ ໃນລະບົບ ຕາຕະລາງ Lower ASCII, ສະນັ້ນ ຈະໃຊ້ເວລາພໍສົມຄວນໃນການ ພັດທະນາໂປຼແກຼມ, ເຮັດໃຫ້ ພາສາລາວ ບໍ່ສາມາດ ນຳໃຊ້ໄດ້ໃນຫລາຍໆ ໂປຼແກຼມ.
3. ໂປຼແກຼມ ສຳລັບ ຕາຕະລາງພາສາລາວ ໃນລະບົບ Unicode: ໃນປະຈຸບັນ ເກືອບວ່າ ທຸກລະບົບ ປະຕິບັດການ (Operation System) ແມ່ນຮັບຮອງລະບົບ Unicode, ເຊີ່ງ ຜູ້ຜະລິດ ຈະສ້າງໂປຼແກຼມແປ້ນພີມອັນລວມ ທີ່ສາມາດ ຮັບໃຊ້ໄດ້ທຸກພາສາ ທີ່ມີໃນລະບົບ Unicode, ເຊີ່ງລວມທັງພາສາລາວ.
ຕົວຢ່າງ ໃນ ລະບົບປະຕິບັດການ Windows ລຸ້ນໃໝ່ ທີ່ ຮັບຮອງ ລະບົບ Unicode ກໍ່ໄດ້ ສ້າງໂປຼແກຼມ Keyboard Mapping, ເຊີ່ງເຮັດໃຫ້ ທຸກພາສາລາ ທີ່ມີໃນລະບົບ Unicode ສາມາດ ພີມເຂົ້າໃນຄອມພິວເຕີ ຜ່ານ ໂປຼແກຼມນີ້ໄດ້, ໂດຍທີ່ ຜູ້ຊົມໃຊ້ ບໍ່ຈຳເປັນຕ້ອງໄດ້ ໄປພັດທະນາ ໂປຼແກຼມ ມາເພີ້ມໃສ່ເລີຍ.
